Bu çalışmada, televizyonun kültürel (yetiştirme) rolü incelenmiştir. Televizyonun yetiştirme etkisi, George Gerbner tarafından geliştirilen Kültürel Göstergeler Projesinin Yetiştirme Kuramı ve Çözümlemesi çerçevesinde ele alınmıştır. Ancak, Türkiye’de değişen medya ortamının, televizyon içeriğine olan olası etkileri dikkate alınarak önce, Kültürel Göstergeler Projesinin Kurumsal Süreç Çözümlemesi bağlamında, medyanın durum tanımlamasına girişilmiştir. Ayrıca medya organlarında gerçekleştirilen çapraz promosyon örneklerine yönelik çözümleme yapılmıştır. Yine, televizyon programlarına yönelik de bir çözümleme yapılmıştır. Bunların yanında, medyanın durum tanımlaması için, Ankara’da görev yapan muhabirler üzerinde bir saha araştırması gerçekleştirilmiştir. Daha Sonra, Mesaj Sistem Çözümlemesi, televizyon haberleri üzerinden yapılmış ve buradan elde edilen verilerden hareketle, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi öğrencileri üzerinde yetiştirme araştırması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Gerbner ve arkadaşlarının dikkat çektikleri “tekelleşme” durumunun, Türk medyasında yoğun olarak görüldüğü anlaşılmaktadır. Medyanın kurumsal çözümlemesi, bu alanda kara dönük uygulamaların yoğun olduğunu ve bu uygulamaların televizyon içeriğine etkisini ortaya koymuştur. Televizyon dünyası, gerçek dünyadan farklılık göstermektedir. Bu farklılık, özellikle şiddet sunumunda daha belirgindir. Yetiştirme araştırması sonuçları, özellikle şiddet açısından televizyonun büyük ölçüde yetiştirme ve yaygın görüş haline getirme etkisini sunmuştur. Çalışma, Türkiye’de ticarileşen medyanın belli bir sunum yaptığını ve buna paralel bir yetiştirmenin söz konusu olduğunu ve böylece televizyonun yetiştirme etkisinin sadece, Amerika Birleşik Devletleri’yle sınırlı olmadığını ortaya koymuştur.
Yetiştirme Kuramı
Ömer Özer